Những chiếc bánh ngọt Wagashi tuy nhỏ nhưng vô cùng tinh tế và ẩn chứa nhiều ý nghĩa thú vị.
Wagashi là từ dùng để chỉ các loại đồ ngọt được trình bày đẹp mắt, có tính thẩm mỹ cao chứ không đơn thuần chỉ là ngon miệng. Người dân xứ mặt trời mọc vốn có quan niệm mĩ học rất sâu sắc, do đó cái đẹp đã trở thành chuẩn mực hàng đầu trong từng lĩnh vực đời sống của đất nước Nhật Bản.
Bánh ngọt Wagashi xuất hiện ở Nhật vào thời Yayoi (300 TCN – 300), với mục đích ban đầu là món ăn tế thần. Nhưng phải đến thời Edo (1603-1867), wagashi mới được phát triển thành nghệ thuật đỉnh cao.
Kể từ nghề làm wagashi bắt đầu phổ biến khắp nước Nhật, các cửa hiệu làm bánh mọc lên khắp Kyoto cho đến các vùng lân cận. Mục đích sử dụng bánh vì vậy mà cũng đa dạng hơn. Chúng xuất hiện như món tráng miệng, kích thích vị giác sau buổi tiệc trà, góp mặt vào các bữa ăn của các gia đình quý tộc, như một sự khẳng định đẳng cấp, được dùng để làm quà biếu trong các dịp đặc biệt,...
Tới thời Minh Trị (1868-1912), chính sách ngoại giao mở cửa đã giới thiệu món bánh này đến với phương Tây. Kể từ đó, loại bánh ngọt này đã được thế giới nhìn nhận như một trong những đại diện tiêu biểu cho ẩm thực của Nhật Bản.
Ý nghĩa đằng sau bánh wagashi
Nền ẩm thực Nhật Bản, cái tên wagashi xuất hiện không chỉ là một món bánh ngọt thông thường, mà đây còn là một bộ môn nghệ thuật đặc biệt tinh tế và độc đáo.
Bánh Wagashi có tên tiếng Hán là “Hòa quả Tử”, nghĩa là vẻ đẹp của tự nhiên. Do đó, mỗi chiếc wagashi đều được ví như một tiểu vũ trụ tổng hòa những yếu tố tươi đẹp trong đất trời: bột bánh thường được nhuộm theo các mùa trong năm, hình dạng bánh thường tương ứng với các hình ảnh trong thiên nhiên (hoa anh đào, hoa mơ, lá phong, bông tuyết...) và nhân bánh được làm từ đậu đỏ, tượng trưng cho con người đứng ở trung tâm.
Với ý nghĩa triết học phương Đông sâu sắc ẩn trong từng chiếc bánh nhỏ bé, wagashi trở thành một nền nghệ thuật ẩm thực đặc trưng và là niềm tự hào của người Nhật.
Nghệ thuật wagashi trong đời sống hiện đại
Ngày nay, những chiếc bánh ngọt wagashi truyền thống vẫn gắn liền với đời sống của người Nhật, một mặt nó tiếp tục giữ gìn những bản sắc độc đáo thời xưa, mặt khác nó được biến tấu sao cho phù hợp với đời sống công nghiệp và cả mục đích là truyền bá rộng rãi ra nước ngoài.
Bánh được làm từ những nguyên liệu quen thuộc như:bột nếp, bột gạo, đậu đỏ, đường mía,... các đầu bếp sẽ biến hóa thành hàng trăm tác phẩm nghệ thuật khác nhau.
Wagashi vừa mang một vẻ đẹp cổ điển của phong, hoa, tuyết, nguyệt, vừa mang trong mình đầy chất hiện đại với hình dạng những nhân vật manga, hoạt hình nổi tiếng.
Một số mẫu bánh wagashi điển hình của nền ẩm thực xứ anh đào.
1. Mochi
Mochi là loại bánh cơ bản và phổ biến nhất. Bánh được làm với công thức đơn giản từ bột gạo được nấu chính, giã nhuyễn cộng với nhân đậu đỏ, thường có hình tròn. Bột bánh mochi có nhiều màu và nhân bánh có thể làm từ trà xanh, khoai môn, kem,...
2. Namagashi
Namagashi thực chất là một loại mochi đặc biệt, nó mô phỏng theo hình các loài hoa cỏ đặc trưng cho 4 mùa trên nước Nhật như: hoa anh đào vào mùa xuân, quýt vàng cho mùa hạ, lá phong cho mùa thu, hoa mơ cho mùa đông,.... Qua chiếc bánh ngọt này, thiên nhiên Nhật Bản như hiện lên trước mặt thực khách, rất tươi đẹp và mang đậm dấu ấn của riêng mình.
Người Nhật rất chuộng namagashi dùng để làm quà biếu, tặng. Một hộp quà namagashi thường có đủ 4 chiếc bánh tượng trưng cho 4 mùa trong năm, với ý nghĩa chúc người nhận quanh năm được yên ổn, hạnh phúc.
3. Ukishima
Chiếc bánh này gần giống với bánh bông lan của phương Tây, Ukishima được làm từ bột, trứng và đường. Song bánh lại được hấp chứ không nướng, nhân bánh được làm từ đậu đỏ đã tạo cho Ukishima một hương vị rất Nhật Bản. Bánh có nhiều tầng, vẻ đẹp của nó được thể hiện qua cách bài trí hài hòa mà vẫn phong phú giữa các tầng bánh.
4. Higashi
Đây là một loại wagashi khô, chúng được nén lại trong khuôn giống như bánh in của Việt Nam. Higashi có vị ngọt thanh đặc trưng của đường mía wasambonto (loại đường thượng hạng quý hiếm từ quận Tokushima). Bánh được trang trí rất đậm chất điêu khắc, tạo cho higashi có một vẻ đẹp độc đáo giữa muôn vàn loại wagashi khác.
5. Manju
Vỏ bánh manju được làm từ bột jojo (củ từ), ở giữa là nhân đậu, được nặn thành hình tròn, tựa giống bánh bao của Việt Nam. Manju là loại bánh ngọt ưa thích của trẻ em, vì chúng thường có nhiều hình dạng ngộ nghĩnh và bắt mắt. Loại manju nổi tiếng nhất là usagi manju - hình chú thỏ mặt trăng.
6. Yokan
Đây là một loại thạch làm từ bột rau câu truyền thống của người Nhật - kanten. Điều đặc biệt nằm ở chỗ, mỗi miếng yokan trong suốt sẽ lưu giữ một bức tranh đầy nghệ thuật, điển hình là cách trang trí yokan với những cánh đào ở phía trong.
Wagashi được xây dựng trên nền tảng của những nguyên liệu quen thuộc trong đời sống hằng ngày của con người. Từ những điều giản dị như vậy, món bánh ngọt này đã thăng hoa thành một nghệ thuật rất mực trang nhã. Tính chất này phần nào đã phản ánh được nét đẹp trong văn hóa ẩm thực của Nhật Bản: đề cao cái đẹp và khéo léo biến mọi khía cạnh của đời sống thường nhật – dù là vụn vặt nhỏ bé nhất trở nên đẹp hơn, tinh tế hơn.
